Trzeci tom z serii „Górny Śląsk w Polsce Ludowej”, wydawanej wspólnie przez katowicki Oddział Instytutu Pamięci Narodowej i opolski Instytut Śląski i przybliżającej wybrane aspekty przemian politycznych, społecznych i kulturalnych na powojennym Górnym Śląsku nosi podtytuł „Wysiedlenia –emigracje-przyjazdy”. Zamieszczone w tomie artykuły koncentrują się na trzech podstawowych typach migracji: przymusowych przemieszczeniach powojennych, przyjazdach w poszukiwaniu lepszych warunków życia i wyjazdach wymuszonych politycznie. Zaproponowany podział jest jednak dość płynny, gdyż u genezy niektórych ruchów tkwiły często zarówno motywy narodowe, polityczne, a także ekonomiczne (np. tzw. II repatriacja czy tzw. akcja łączenia rodzin). Zagadnienia te wyznaczyły też strukturę niniejszej publikacji. Pierwsza cześć omawia wysiedlenie ludności niemieckiej oraz deportacje ludności górnośląskiej na Wschód. Przybliża również obie tzw. repatriacje Polaków ze Wschodu. Druga część prezentuje dwie akcje łączenia rodzin oraz przyjazdy Polaków z Francji i w poszukiwaniu pracy. Część „polityczna” przedstawia usuwanie kapłanów katolickich i sióstr zakonnych z Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego oraz z diecezji katowickiej, a także działania komunistycznego aparatu na rzecz emigracji opozycji politycznej na początku lat 80. XX w. oraz elit mniejszości niemieckiej. Podobnie jak w przypadku wcześniejszych tomów, studia wzbogacają fragmenty różnych źródeł, które nie tylko „dopowiadają”, ale też nadają często bardziej indywidualny i szczegółowy charakter opisywanym wydarzeniom.

Projekt „Górny Śląsk w Polsce Ludowej” stanowi próbę syntetycznego i przystępnego opracowania różnych aspektów najnowszych dziejów regionu. Pierwszy tom serii, zatytułowany Przełomy i zwroty, zawiera 13 tekstów opisujących górnośląską specyfikę, regionalne uwarunkowania oraz reperkusje kluczowych wydarzeń w dziejach systemu komunistycznego i Polski w latach 1945–1989. Znajdziemy tu m.in. teksty o „polskich miesiącach” (1956, 1968, 1970, 1980, 1981, 1989) na Górnym Śląsku, tzw. wyzwoleniu przez Armię Czerwoną i początkach władzy komunistycznej, obchodach milenijnych i wizycie Jana Pawła II w regionie. Artykuły zostały wzbogacone o teksty źródłowe oraz bogatą ikonografię.

Drugi tom serii wydawniczej Górny Śląsk w Polsce Ludowej nosi tytuł „Przywódcy – bohaterowie – wrogowie”. Autorzy tomu pragną spojrzeć na problemy Górnego Śląska poprzez przybliżenie galerii postaci związanych z regionem. Zazwyczaj nie chodzi o osoby pierwszoplanowe, a przynajmniej mające już obszerne biografie. Z pewnością i poprzez aktorów drugiego planu można scharakteryzować miejsce i możliwości jednostki w systemie politycznym. Chodziło o to, aby z perspektywy tych trzech pozycji elit w systemie opisać jego regionalnych aktorów, ich role społeczne i percepcję, a także miejsce w różnych pamięciach. Na całość tomu składa się 14 opracowań przygotowanych przez historyków związanych z katowickim i opolskim środowiskiem naukowym.